Ο Νίκος Γκάλης είναι Ελληνοαμερικανός πρώην καλαθοσφαιριστής και ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους παίκτες. Θεωρείται η σημαντικότερη μορφή στην ιστορία του αθλήματος στην Ελλάδα και ο μεγαλύτερος Έλληνας αθλητής όλων των εποχών. Το 2017, έγινε ο πρώτος Έλληνας καλαθοσφαιριστής που εντάχθηκε στο Hall Of Fame, περνώντας έτσι στο «πάνθεον» του παγκόσμιου μπάσκετ.

Γεννήθηκε στις 23 Ιουλίου 1957, στο Νιού Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, από μετανάστες γονείς με καταγωγή από τη Ρόδο και την Κωνσταντινούπολη, ενώ μεγάλωσε στην Αμερική. Στα μαθητικά του χρόνια, θέλησε να γίνει πυγμάχος όπως και ο πατέρας του, αλλά η μητέρα του, μην αντέχοντας να τον αντικρίζει στην κατάσταση που βρισκόταν μετά τους αγώνες, τον έστρεψε προς το μπάσκετ.

Το 1975, εισήχθη στο καθολικό πανεπιστήμιο του Σίτον Χολ, του οποίου η ομάδα μπάσκετ φημίζεται για τις διακρίσεις της. Αγωνιζόταν στη θέση του σούτιγκ γκαρντ και σκόραρε με μεγάλη ποικιλία κινήσεων, έτσι που ξεχώρισε γρήγορα και έγινε ένας από τους καλύτερους καλαθοσφαιριστές του κολλεγιακού πρωταθλήματος. Αγαπημένη του κίνηση ήταν το τζαμπ σουτ από μέση απόσταση ή το λέι απ με σπάσιμο στον αέρα (πολλές φορές με ολόκληρη την αντίπαλη ομάδα να αμύνεται μπροστά του).

Την περίοδο 1978-79, αναδείχθηκε τρίτος σκόρερ στο κολεγιακό πρωτάθλημα του NCAA με 27,5 πόντους μ.ο. πίσω από τον δεύτερο (και μετέπειτα θρύλο του ΝΒΑ), Λάρι Μπερντ. Στο τέλος εκείνης της σεζόν συμμετείχε στο ντραφτ του NBA και επιλέχθηκε από την ομάδα Boston Celtics, μόλις στον τρίτο γύρο της διαδικασίας και συνολικά την 68η θέση.

Το καλοκαίρι του 1979, οι ελληνικές ομάδες του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για να τον αποκτήσουν, όμως τελικά ο ίδιος προτίμησε να ενταχθεί στην ομάδα Άρη Θεσσαλονίκης, ο οποίος είχε αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδας.

Την πρώτη του σεζόν στην Ελλάδα, αναδείχθηκε 3ος σκόρερ στο ελληνικό πρωτάθλημα, ενώ από την επόμενη χρονιά έγινε ο πρώτος σκόρερ του ελληνικού πρωταθλήματος και συνέχισε να κατακτά την πρώτη θέση για 11 συνεχόμενα έτη συνολικά. Ολοκλήρωσε την περίοδο 1980-81 με 44 πόντους μ.ο. σημειώντας την καλύτερη επίδοση σε συγκομιδή πόντων σε μέσο όρο στην καριέρα του.

Την περίοδο 1981-82, ο Γκάλης αγωνίστηκε με τον Άρη εναντίον του Ιωνικού Νικαίας που έληξε με σκορ 114-113 υπέρ του Άρη και υπήρξε ένας από τους πιο αξιομνημόνευτους αγώνες της εποχής. Ο Νίκος Γκάλης σημείωσε 62 πόντους για τον Άρη και ο Παναγιώτης Γιαννάκης 73 για τον Ιωνικό Νικαίας.

Τα τρία πρώτα του χρόνια στην Ελλάδα, δεν κατάφερε να γνωρίσει επιτυχίες σε συλλογικό επίπεδο, καθώς η ομάδα του Παναθηναϊκού διατηρούσε την πρώτη θέση. Παρόλα αυτά, το 1983, αναδείχθηκε για πρώτη φορά πρωταθλητής Ελλάδας με την ομάδα του Άρη.

Με την εθνική Ελλάδος συμμετείχε στο Ευρωμπάσκετ 1983 και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης. Την επόμενη χρονιά, ο Άρης ήταν φαβορί για να κατακτήσει το πρωτάθλημα όμως το έχασε από τον Παναθηναϊκό, στον αγώνα μπαράζ της Κέρκυρας, ενώ εξίσου οδυνηρή για τον σύλλογο ήταν και η απώλεια του κυπέλλου στον τελικό των ξυρισμένων κεφαλιών.

Το καλοκαίρι του 1984, ο Άρης προχώρησε σε μια μεταγραφή που θα άλλαζε τις ισορροπίες στο ελληνικό μπάσκετ και θα έκανε την ομάδα πρωταγωνίστρια. Με την απόκτηση του Παναγιώτη Γιαννάκη, ο Νίκος Γκάλης μπορούσε πλέον να οδηγήσει τον Άρη σε μεγαλύτερες διακρίσεις. Το 1985, ο Άρης κατέκτησε το Πρωτάθλημα και το Κύπελλο Ελλάδας, που ήταν και το πρώτο νταμπλ του συλλόγου.

Στην Ευρώπη, σημειώθηκε η μεγαλύτερη διάκριση του συλλόγου έως τότε με τη συμμετοχή στον ημιτελικό του Κυπέλλου Κόρατς εναντίον της Ciao Crem Varese. Το 1986, ο Γκάλης κατέκτησε το πρωτάθλημα Ελλάδας και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Μουντομπάσκετ της Ισπανίας με την Ελλάδα να τερματίζει 10η συμμετέχοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της σε τελική φάση Μουντομπάσκετ.

Το 1987, κατέκτησε το δεύτερο νταμπλ του με τον Άρη, κάνοντας την αρχή για μια από τις πιο σπουδαίες χρονιές στην καριέρα του Γκάλη αλλά και στην ιστορία της ελληνικής καλαθοσφαίρισης. Μετά από την επιτυχημένη σεζόν του με τον Άρη, αγωνίστηκε στο Ευρωμπάσκετ 1987 με την εθνική Ελλάδας. Ο Γκάλης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ (με μ.ο. 37 πόντους) και MVP της διοργάνωσης και η Εθνική Ελλάδας αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης, πέρα από κάθε προγνωστικό.

Με κορυφαίο αθλητή μακράν το Νίκο Γκάλη η εθνική Ελλάδος, που δεν είχε έως τότε καμιά διάκριση σε επίπεδο κορυφής, επικράτησε απέναντι σε ομάδες με τεράστια ιστορία στο θεσμό όπως η Σοβιετική Ένωση και η Γιουγκοσλαβία. Αναδείχθηκε κορυφαίος Ευρωπαίος καλαθοσφαιριστής για το 1987. Πλέον και τυπικά, αποτελούσε έναν από τους κορυφαίους αθλητές του ευρωπαϊκού μπάσκετ.

Οι επόμενες τρεις σεζόν, αποτέλεσαν μια περίοδο που ο Άρης ήταν κυρίαρχος του αθλήματος στην Ελλάδα αλλά και μια από τις κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης. Το 1988, 1989, 1990, ο Άρης κατέκτησε το νταμπλ στην Ελλάδα και συμμετείχε σε τρία διαδοχικά φάιναλ φορ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης με τον Γκάλη να ηγείται της ομάδας.

Το 1989, στο φάιναλ φορ του Μονάχου ο Άρης κατέκτησε την 3η θέση στο Κύπελλο Πρωταθλητριών και αυτή είναι η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του συλλόγου στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, ο Γκάλης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Ευρωμπάσκετ 1989 και οδήγησε την εθνική Ελλάδος στην κατάκτηση του ασημένιου μεταλλίου.

Η διάκριση αυτή θεωρήθηκε ανάλογης αξίας με την κατάκτηση της πρώτης θέση του 1987, καθώς οι αντίπαλοι υπήρξαν ακόμα πιο ισχυροί και το επίπεδο πιο δύσκολο. Στον ημιτελικό απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, ο Γκάλης σημείωσε 45 πόντους, εξασφαλίζοντας το ασημένιο μετάλλιο και αποδεικνύοντας ότι η Εθνική Ελλάδος ανήκε πλέον στις κορυφαίες εθνικές ομάδες της Ευρώπης.

Το 1991, ο Γκάλης κατέκτησε το τελευταίο του πρωτάθλημα Ελλάδας και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, σημειώνοντας την 3η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του θεσμού με 46 πόντους ενάντια στη Λιμόζ. Με την εθνική Ελλάδος, αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Ευρωμπάσκετ 1991 για τέταρτη φορά στην καριέρα του.

Την ίδια χρονιά, ψηφίστηκε μέσα στους 50 κορυφαίους καλαθοσφαιριστές στην ιστορία της ΦΙΜΠΑ από το επίσημο περιοδικό της FIBA Magazine. Το 1992, αναδείχθηκε κυπελλούχος Ελλάδας, ενώ στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας απέναντι στην ΑΕΚ στις 13 Μαΐου του 1992 έκανε την τελευταία του εμφάνιση με τα χρώματα του Άρη και σημείωσε 18 πόντους. Στο τέλος της χρονιάς, αποχώρησε από τον Άρη καθώς το συμβόλαιο του δεν ανανεώθηκε.

Το 1992, αποκτήθηκε από τον Παναθηναϊκό, ο οποίος είχε τερματίσει στην 8η θέση, που αποτέλεσε την πιο άσχημη επίδοση στην ιστορία του. Ο Νίκος Γκάλης υπήρξε ο ηγέτης στην ανάκαμψη του Παναθηναϊκού και η άφιξή του τερμάτισε την περίοδο αγωνιστικής κρίσης και ο σύλλογος επέστρεψε σε πορεία πρωταθλητισμού.

Το 1993, με 36 πόντους στον τελικό ενάντια στον Άρη ο Γκάλης οδήγησε τον Παναθηναϊκό στην κατάκτηση του Κυπέλλου Ελλάδας μετά από 7 έτη. Οδήγησε τον Παναθηναϊκό στον τελικό του ελληνικού πρωταθλήματος με πλεονέκτημα έδρας, όμως μετά από απόφαση του Παύλου Γιαννακόπουλου, η ομάδα αποχώρησε διαμαρτυρόμενη για τη διαιτησία. Την περίοδο 1992-93, επανήλθε στην πρώτη τριάδα των σκόρερ και αυτό συνέβη και την επόμενη σεζόν.

Τη χρονιά της άφιξής του, ο Παναθηναϊκός είχε μείνει εκτός Ευρώπης μετά από 24 χρόνια, ενώ με την άφιξη του Γκάλη απέκτησε και πάλι δικαίωμα συμμετοχής στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα μετά από 9 χρόνια απουσίας και σημείωσε τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή επιτυχία στην ιστορία του έως τότε.

Την περίοδο 1993-94, ο Γκάλης αναδείχθηκε με τον Παναθηναϊκό κορυφαίος σκόρερ και πασέρ στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα οδηγώντας τον σύλλογο στο φάιναλ φορ του Τελ Αβίβ. Με 30 πόντους του ενάντια στην Μπαρτσελόνα, ο Παναθηναϊκός κατέκτησε την τρίτη θέση στην Ευρώπη και ο Γκάλης, για δεύτερη φορά στην καριέρα του, αναδείχθηκε τριταθλητής Ευρώπης, μετά το 1989 με τον Άρη. Επίσης, με τη συγκομιδή των πόντων που σημείωσε στο φάιναλ φορ του Τελ Αβίβ, έφτασε τους 231 πόντους σε φάιναλ φορ, επίδοση που τον κατατάσει πρώτο έως σήμερα.

Με την έναρξη της περιόδου 1994-95, ο Παναθηναϊκός απέκτησε τον Παναγιώτη Γιαννάκη και έθεσε ως στόχο την κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Ο Γκάλης εξακολουθούσε να είναι ο κορυφαίος σε επιδόσεις, όμως η ομαδική λειτουργία παρουσίασε αδυναμίες σε μια περίοδο που ο Παναθηναϊκός έπρεπε να διεκδικήσει προκρίσεις από πολύ νωρίς σε αγώνες νοκ άουτ.

Χρειάστηκαν δύο μεγάλες εμφανίσεις του Νίκου Γκάλη στα προκριματικά των ομίλων για να αποφύγει τον αποκλεισμό από τη Μπουντιβέλνικ Κιέβου, ενώ στα προκριματικά του Κυπέλλου ο Γκάλης ήταν ο κορυφαίος του Παναθηναϊκού στην πρόκριση επί του Ολυμπιακού.

Ο προπονητής Κώστας Πολίτης αποφάσισε να περιορίσει τον χρόνο συμμετοχής του και εκείνος θεώρησε ότι δεν είχε δίκαιη αντιμετώπιση, καθώς ο ίδιος εξακολουθούσε να έχει αξιόλογη απόδοση. Στις 18 Οκτωβρίου 1994, σε αγώνα με τους Αμπελόκηπους, ο Γκάλης δεν ξεκίνησε ως βασικός και θεωρώντας άδικη τη συμπεριφορά του προπονητή, αποχώρησε από το γήπεδο.

Ο πρόεδρος της ομάδας Παύλος Γιαννακόπουλος επιχείρησε να γεφυρώσει το χάσμα χωρίς επιτυχία. Στη συνέχεια, προχώρησε σε αλλαγή προπονητή με σκοπό την επιστροφή του Γκάλη. Παρά τις αρνήσεις του Γκάλη, ο Γιαννακόπουλος εξακολουθούσε να δεσμεύει και να πληρώνει το συμβόλαιο του με σκοπό να επανενταχθεί την επόμενη χρονιά στην ομάδα πλάι στον Ντομινίκ Ουΐλκινς, κίνηση που συνάντησε την άρνηση του Μάλκοβιτς.

Προτάθηκε, επίσης, από τον Γιαννακόπουλο στον Γκάλη, να επιστρέψει στον Άρη, αλλά αρνήθηκε ο προπονητής του, Λευτέρης Σούμποτιτς και ο ίδιος ο Γκάλης, που προτιμούσε να μεταγραφεί στην ΑΕΚ.

Συνέπεια του αδιεξόδου υπήρξε η απόφαση του Νίκου Γκάλη να ανακοινώσει στις 29 Σεπτεμβρίου 1995 το τέλος της καριέρας του. Στις 21 Οκτωβρίου 1999, οι σχέσεις των αδελφών Γιαννακόπουλων και του Γκάλη αποκαταστάθηκαν και επίσημα καθώς βραβεύτηκε από τον Παναθηναϊκό στο ημίχρονο αγώνα της Ευρωλίγκα απέναντι στη Ρεάλ. Στις 6 Μαΐου του 2007, τιμήθηκε από την Ευρωλίγκα στον τελικό του ΟΑΚΑ, παρουσία 20.000 φιλάθλων, σε ένα από τα μεγαλύτερα standing ovation στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ.

Μετά την απόσυρσή του από το άθλημα, ασχολήθηκε με τη δημιουργία αθλητικής κατασκήνωσης για παιδιά στη Χαλκιδική έως το 2006. Το 2004, μετέφερε την Ολυμπιακή Φλόγα ως πρώτος λαμπαδηδρόμος μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο για την τελετή έναρξης της διοργάνωσης. Το 2007, τιμήθηκε με το μετάλλιο τιμής στην Ευρωλίγκα και έγινε μέλος του ευρωπαϊκού Hall of Fame της ΦΙΜΠΑ κατά την πρώτη επιλογή του θεσμού.

Στις 7 Μαϊου του 2013, διοργανώθηκε από την ΚΑΕ Άρης εκδήλωση προς τιμήν του. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο της Θεσσαλονίκης, όπου παρευρέθηκαν μεγάλα αστέρια της ιστορίας του Ευρωπαϊκού μπάσκετ, όπως οι Παναγιώτης Γιαννάκης, Ντίνο Ράτζα, Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Στόγιαν Βράνκοβιτς, Ντορόν Τζαμσί, Ρισάρ Ντακουρί, Φρεντερίκ Φορτέ, Αλεξάντερ Βολκόφ, Τζόρντι Βιγιακάμπα, Οντι Νόρις κ.α.

Στα πλαίσια της εκδήλωσης, διεξήχθη φιλικός αγώνας μεταξύ Άρη και Λιμόζ. O Νίκος Γκάλης δήλωσε «Tο Αλεξάνδρειο είναι το σπίτι μου και όλος ο κόσμος του Άρη η οικογένειά μου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή για έναν αθλητή από τη στιγμή που η αγαπημένη του ομάδα κρεμάει ψηλά τη φανέλα του», ενώ ύστερα από απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης, η κεντρική σάλα του Αλεξανδρείου (ο αγωνιστικός χώρος) μετονομάστηκε σε Σάλα Νίκος Γκάλης (Nick Galis Hall), προς τιμήν του.

Στις 14 Ιουνίου του 2016, ημέρα κατά την οποία συμπληρώθηκαν 29 έτη από την κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ 1987 από την εθνική Ελλάδος, το ΟΑΚΑ μετονομάστηκε σε κλειστό γυμναστήριο «Νίκος Γκάλης». Το 2013, έγινε υποψήφιος για να ενταχθεί στο Hall of Fame του NBA και, το 2017, εντάχθηκε τελικά.