Η Πηνελόπη Δέλτα γεννήθηκε το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κι ήταν το τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη. Είχε δυο μεγαλύτερα αδέλφια, την Αλεξάνδρα και τον Αντώνη, τον γνωστό “Τρελαντώνη” του ομώνυμου βιβλίου της. Μετά τη γέννηση της Πηνελόπης ακολούθησαν άλλα τρία παιδιά, ο Κωνσταντίνος (που πέθανε σε ηλικία 2 χρονών), ο Αλέξανδρος και η Αργίνη.

Η οικογένεια Μπενάκη μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα το 1882, όπου η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον πλούσιο Φαναριώτη έμπορο Στέφανο Δέλτα. Μαζί του απέκτησε τρεις κόρες: τη Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), τη Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου).

Επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια το 1905, όπου η Πηνελόπη γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, τότε υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσά τους αναπτύσσεται ένας μεγάλος έρωτας, η Πηνελόπη όμως δεν μπορεί να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές και την υποχρέωσή της απέναντι στο σύζυγο και τα παιδιά της. Το ήθος της δεν της επέτρεπε να δημιουργήσει εξωσυζυγικό δεσμό. Ο πόθος της για τον Δραγούμη όμως ήταν τόσο έντονος, που την έκανε να το ομολογήσει στον σύζυγό της. Εκείνος δεν της έδωσε το πολυπόθητο διαζύγιο και η συγγραφέας έπεσε σε κατάθλιψη. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε λίγο καιρό μετά, όταν ο αγαπημένος της έκανε δεσμό με τη Μαρίκα Κοτοπούλη.

Σε επιστολή της Δέλτα προς τον Δραγούμη, που ανήκει στο Ιστορικό Μουσείο Μπενάκη, εμφανίζεται απελπισμένη. Λέγεται μάλιστα πως από εκείνη την περίοδο είχε αρχίσει να εκδηλώνει τάσεις αυτοκτονίας. Στην επιστολή που έχει ημερομηνία 27/7/1906, έγραφε:

«Μένω ακόμη ένα χρόνο, σου το έγραψα• αν με θέλεις ύστερα, αν δεν αλλάξεις, Ίων μου, αν θέλεις τότε, πάρε με… Και τώρα όμως αν με ήθελες δεν θα μπορούσα να σου πω πια όχι• τώρα δεν ξέρω πια τι θα πει τιμή και λόγος και όρκος• ξέρω πως στον κόσμο κάπου ζεις εσύ, πως μ’ αγαπάς ακόμη, πως εσύ μπορείς να γίνεις δικός μου οπόταν σε φωνάξω. Ίων μου, δεν σε φωνάζω• μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι• σε περιμένω πάντα και σ’ αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση• τ’ άλλα όλα πέθαναν, η αγάπη σου τα σκότωσε! Μη με φοβηθείς• αγαπώ άγρια, μα αγαπώ με φοβερή tendresse το χλωμό παιδί που με φίλησε στο στόμα εκεί στα πεύκα. Ίων μου, θα πεις πως είμαι τρελή, και το ξέρω, μα όπως εκείνο το βράδυ, που πρώτη φορά με ξανάβλεπες, ύστερα από την πρώτη απόπειρα, ήσουν «τρελός για μένα», έτσι κι εγώ είμαι τρελή για σένα… Και μεθώ και δεν ξέρω πια να λογαριάσω τι θα πει «τιμή» και «λόγος». Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ίων; σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ’ έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω «σ’ αγαπώ», μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ώσπου να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση και πόνο και χαρά που σκοτώνει. Το ξέρω πως είμαι τρελή μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει»….

Την ίδια χρονιά που γράφτηκε η επιστολή, η συγγραφέας μετακόμισε στη Φρανκφούρτη. Τον καιρό εκείνο στη τουρκοκρατούμενη ακόμα Μακεδονία διεξαγόταν ο Μακεδονικός Αγώνας που έληξε  με την απελευθέρωση της το 1912. Εκείνη την κρίσιμη για την Ελλάδα εποχή, ζώντας σε ξένη γη η λογοτέχνιδα εξέδωσε στο Λονδίνο τα πρώτα παλλόμενα από αγνό πατριωτισμό παιδικά βιβλία της: “Για Τη Πατρίδα” (Λονδίνο 1909 -με εικονογράφηση του Νικηφόρου Λύτρα) μαζί με το παραμύθι “Η Καρδιά Της Βασιλοπούλας”, “Παραμύθι Χωρίς Όνομα” (Λονδίνο 1910 -μια αλληγορία για το δυναμισμό του νέου Ελληνισμού), “Στον Καιρό Του Βουλγαροκτόνου” (Λονδίνο 1911 – μεγάλο ιστορικό αφήγημα από τον καιρό της δόξας του Βυζαντίου).

Το 1913, η οικογένεια Δέλτα επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια και το 1916 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της Δέλτα, Εμμανουήλ Μπενάκης, είχε εκλεχθεί δήμαρχος. Ανέπτυξαν στενή φιλία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον οποίο και προσκαλούσαν συχνά στην εξοχική τους οικία στην Κηφισιά. Το 1925, εκδίδεται “Η ζωή του Χριστού”, ενώ την ίδια χρονιά εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα της πολιομυελίτιδας, αρρώστιας που θα την ταλαιπωρήσει μέχρι το θάνατό της.

Το 1929, ξεκίνησε τη συγγραφή της τριλογίας “Ρωμιοπούλες”, η οποία τελείωσε το 1939. Το πρώτο βιβλίο, “Το Ξύπνημα”, καλύπτει γεγονότα των ετών 1895-1907, η “Λάβρα” καλύπτει τα έτη 1907-1909 και το “Σούρουπο” τα έτη 1914-1920. Το 1921 εκδίδονται τα διηγήματα “Τ’ Ανεύθυνα” (Ψυχές παιδιών -Για γονείς και δασκάλους), το 1925 “Η Ζωή Του Χριστού” (με βάση τις πληροφορίες των Ευαγγελιστών, εμπλουτισμένες με ιστορικές και γεωγραφικές γνώσεις της εποχής και του περιβάλλοντος του Χριστού), το 1934 “Ο Μάγκας” το 1937 το ιστορικό αφήγημα “Τα Μυστικά Του Βάλτου” (από το Μακεδονικό Αγώνα). Παιδαγωγικού περιεχομένου είναι το βιβλίο της: “Στοχασμοί Για Την Ανατροφή Των Παιδιών Μας” (για γονείς και δασκάλους).

Ο “Τρελαντώνης” γράφτηκε το 1932 και στην ουσία μας μεταφέρει στα παιδικά χρόνια της Πηνελόπης Δέλτα, στην περίοδο όπου μαζί με τ’ αδέλφια της πέρασαν τις διακοπές τους στο σπίτι των θείων της, στην Καστέλα του Πειραιά.

Η Πηνελόπη Δέλτα ζούσε με απόλυτη συνέπεια προς τις αρχές που διακήρυσσε: “Πρόσεχε, μην είναι θεωρητικές οι σκέψεις σου. Πρόσεχε, μη και δεν τις εφαρμόζεις στη ζωή“. Είχε οργανώσει στο σπίτι της ιατρείο για τους φτωχούς κι αγωνιζόταν να τους ανακουφίζει οικονομικά. Ο σύζυγος της Στέφανος Δέλτας διακρίθηκε για τη μεγάλη συμβολή του στην επίλυση των προβλημάτων του 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Διορίστηκε το 1923 μέλος της 4μελούς (από έναν Αμερικανό, ένα Αγγλο και δύο Έλληνες) Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, που ιδρύθηκε τότε και μες στα επόμενα έτη επιτέλεσε τεράστιο έργο.

Το 1941, ο Φίλιππος Δραγούμης, της εμπιστεύεται τα ημερολόγια και το αρχείο του αδερφού του, Ίωνα, στα οποία η Δέλτα πρόσθεσε περίπου 1000 χειρόγραφες σελίδες με σχόλια για το έργο του. Στις 27 Απριλίου 1941, τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Αθήνα κι η Πηνελόπη Δέλτα αυτοκτόνησε στις 2 Μαΐου 1941, παίρνοντας δηλητήριο -είχαν προηγηθεί κι άλλες απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν- μην αντέχοντας τον πόνο για την κατάκτηση της πατρίδας μας.

Η ίδια έγραψε σε ιδιόχειρο σημείωμα: «Παιδιά μου, ούτε παπά, ούτε κηδεία. Παραχώστε με σε μια γωνιά του κήπου, αλλά μόνο αφού βεβαιωθείτε ότι δεν ζω πια. Φροντίστε τον πατέρα σας. Τον φιλώ σφιχτά. Π.Σ. Δέλτα».

Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH.

Μετά το θάνατο της εκδόθηκε από τον Ξ. Λευκοπατρίδη σε ογκώδη τόμο “Η Αλληλογραφία Της Π.Σ. Δέλτα 1903-1940”, όπου παρελαύνουν εξέχοντα πρόσωπα της πολιτικής, των γραμμάτων και των επιστημών κι όπου εκφράζονται ολοζώντανα οι ιδέες και τάσεις που χαρακτήριζαν τότε την ελληνική διανόηση και πολιτική.

Το 2012 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τετράγωνο η βιογραφία της, από την Μίτση Πικραμένου, με τίτλο Η κυρία με μαύρα. Το 2014 εκδόθηκε το τελευταίο της ανέκδοτο έργο Ρωμιοπούλες από τις εκδόσεις Ερμής, το οποίο παρέμενε ανέκδοτο επί 75 χρόνια. Κυκλοφόρησε με επιμέλεια του δισέγγονού της Αλέκου Π. Ζάννα.

Σήμερα, τόσα χρόνια μετά το θάνατο της μεγάλης λογοτέχνιδας, τα βιβλία της διαβάζονται με την ίδια αγάπη, όπως αποδεικνύεται κι από τις πολυάριθμες επανεκδόσεις τους. Τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα, έμειναν ζωντανά, ξεπέρασαν την εποχή που γράφτηκαν και συνεχίζουν να κερδίζουν μικρούς και μεγάλους αναγνώστες.