Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη, η πιο λιτή και συνάμα η πιο βαθιά ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Είναι η μέρα που η Ορθοδοξία σκύβει πάνω από τον Εσταυρωμένο Χριστό, όχι με θρήνο θεατρικό, αλλά με σιωπή, συντριβή και εσωτερικότητα. Οι καμπάνες ηχούν πένθιμα από νωρίς το πρωί, τα ραδιόφωνα μεταδίδουν εκκλησιαστικούς ύμνους και η ατμόσφαιρα, ακόμα και στην πιο θορυβώδη πόλη, μοιάζει πιο ήσυχη.

Στους ναούς, από τις πρώτες πρωινές ώρες, ψάλλεται ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου, όπου κυριαρχούν τα Εγκώμια του Επιταφίου – τα πιο ποιητικά και μελωδικά κείμενα της εκκλησιαστικής μας παράδοσης. Οι πιστοί περνούν κάτω από τον Επιτάφιο, σε ένδειξη ταπεινότητας και συμμετοχής στο Θείο Πάθος, ενώ σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, γυναίκες και παιδιά στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια που έχουν μαζέψει από αυλές και λιβάδια.

Το αποκορύφωμα της ημέρας είναι φυσικά η περιφορά του Επιταφίου. Καθώς βραδιάζει, οι δρόμοι γεμίζουν με ανθρώπους που ακολουθούν σιωπηλά, με κεριά στα χέρια. Σε ορισμένα μέρη, όπως στην Κέρκυρα, το έθιμο έχει έντονο βυζαντινό χαρακτήρα με μουσικές μπάντες να παίζουν πένθιμα εμβατήρια. Στη Σύρο, η περιφορά γίνεται με συνοδεία τόσο καθολικών όσο και ορθοδόξων πιστών, σε μια σπάνια στιγμή ενότητας των δύο δογμάτων.

Στη Μάνη και σε άλλα μέρη της Πελοποννήσου, παλιά έκαιγαν ομοίωμα του Ιούδα μετά την περιφορά, ως μια δραματική κορύφωση του πένθους. Στην Πάτμο, η περιφορά γίνεται μέσα στο επιβλητικό σκηνικό της Χώρας με αναμμένα φανάρια, ενώ στα χωριά της Κρήτης ακούγονται ακόμη και πυροβολισμοί στον αέρα, ως λαϊκή έκφραση της λύπης αλλά και της ελπίδας για την Ανάσταση που έρχεται.

Η Μεγάλη Παρασκευή, όσο λιτή και πένθιμη κι αν είναι, δεν κουβαλά μόνο το βάρος της Σταύρωσης. Είναι μια μέρα που μιλά για αγάπη χωρίς ανταπόδοση, για θυσία χωρίς εγωισμό, για υπομονή μέσα στον πόνο. Είναι η απόλυτη στιγμή της σιωπής πριν τη λύτρωση, και γι’ αυτό αγγίζει ακόμα και όσους δεν είναι κοντά στην πίστη.

Από το νησί ως το βουνό και από το μοναστήρι μέχρι το πιο ταπεινό εκκλησάκι, η Μεγάλη Παρασκευή ενώνει τους Έλληνες με έναν τρόπο μοναδικό: χωρίς λόγια, μόνο με φως, μυστήριο και την αίσθηση πως κάτι βαθύ και αιώνιο συντελείται.