Συμβουλές διαβίωσης σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα
Παρεξηγήσεις συμβαίνουν συνέχεια ανάμεσά μας, πόσο μάλλον όταν βρισκόμαστε ανάμεσα σε κόσμο με διαφορετικές κουλτούρες. Στα επτά μου χρόνια σε Αγγλία και Ισπανία, ως φοιτητής και εργαζόμενος, έχω συναναστραφεί με αρκετούς λαούς και έχω μάθει τα εξής:
Εάν σου προσφέρει σούπα «σχιστομάτης» Ασιάτης, να τη φας προκαλώντας αρκετό θόρυβο – έτσι όπως θα την έτρωγε ένας Έλληνας παππούς στο χωριό. Όσο πιο πολύς ο θόρυβος καθώς τη ρουφάς από το πλατύ ασιάτικο πορσελάνινο κουτάλι, τόσο πιο χαρούμενος θα είναι ο Ασιάτης οικοδεσπότης.
Όταν Κινέζος/α γελάει ασταμάτητα κοιτάζοντάς σε στα μάτια, δεν είναι απαραίτητα ερωτευμένος/η μαζί σου. Ούτε είναι επειδή περνάει καλά ή θυμήθηκε κάποιο προηγούμενο αστείο. Ο Κινέζος γελάει ασταμάτητα κοιτάζοντάς σε επίμονα όταν ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ ΑΒΟΛΑ.
Εάν αγγίξεις κατά λάθος Μογγόλο με το πόδι σου, πρέπει ΑΜΕΣΩΣ να του αγγίξεις και το χέρι, ως αίτηση συγγνώμης, διαφορετικά μπορεί να θεωρηθεί προσβολή.
Επίσης, εάν στη Μογγολία σου σερβίρουν κρασί (το οποίο σερβίρεται σε μπολ αντί για ποτήρι), πρέπει να το πιεις όλο και αμέσως ο οικοδεσπότης θα στο ξαναγεμίσει. Και πάλι πρέπει να το πιεις όλο κ.ο.κ. Ιδιαίτερα για άντρες, είναι θέμα τιμής να πίνουν όλο το κρασί κάθε φορά, μέχρι να αποφασίσουν να γυρίσουν το ποτήρι ανάποδα στο τραπέζι ως ένδειξη ότι δεν επιθυμούν να πιουν άλλο, κάτι που όμως σε άλλες κουλτούρες της Ασίας θεωρείται προσβολή προς τον οικοδεσπότη.
Για να τρελάνεις Βρετανό, η συνταγή είναι εξαιρετικά απλή. Αρχίζεις και χρησιμοποιείς Αμερικανικές λέξεις: sidewalk αντί pavement, elevator αντί lift κ.ο.κ. Εξίσου θα εκνευρίσει και ο τρόπος γραφής, π.χ. color αντί colour, center αντί centre.
Για να δείξεις ότι δεν ξέρεις τίποτα για την Ιρανική και Αιγυπτιακή κουλτούρα, μπορείς να τους κάνεις την εξής ερώτηση: «Πώς είναι η τάδε λέξη στα Ιρανικά/Αιγυπτιακά;» Με μία ελαφριά δόση ενόχλησης, θα ενημερωθείς από τον αυτόχθονα ότι οι γλώσσες στα δύο κράτη είναι τα Περσικά και τα Αραβικά αντίστοιχα και ότι Ιρανική/Αιγυπτιακή γλώσσα δεν υπάρχει.
Δεν μιλάνε όλοι οι «σχιστομάτες» Ασιάτες Κινέζικα. Σε κάποιους (π.χ. Ιάπωνες) μπορεί τα Κινέζικα να τους ακούγονται Κινέζικα· όπως ακριβώς και σε εμάς! Τις προάλλες, Βρετανός συνάδελφός μου που μαθαίνει Κινέζικα άρχισε να μιλάει στα Κινέζικα σε μία κοπέλα από το Βιετνάμ. Η κοπέλα εξοργίστηκε και άρχισε να του φωνάζει «ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΚΙΝΕΖΑ»! Για να μην αναφέρω τους κατοίκους του Μακάο που μπορεί να έχουν μητρική τα Πορτογαλικά!
Φυσιογνωμικές διαφορές ανάμεσα στους διάφορους Ασιάτες υπάρχουν (Βιετναμέζους, Κορεάτες, κλπ.) και είναι εξίσου διακριτές όπως και οι δικές μας με τους βορειο-Ευρωπαίους. Παρά την ξεκάθαρα νοτιο-Ευρωπαϊκή φυσιογνωμία μου, Γιαπωνέζα με είχε ρωτήσει κάποτε αν είμαι από το Μάντσεστερ (!)
Ο Φλαμανδός Βέλγος δε θα χαρεί ιδιαίτερα αν του μιλήσεις Γαλλικά. Παρ’ όλο που σχεδόν όλοι οι Φλαμανδοί μιλούν Γαλλικά, συχνά θα προτιμήσουν την Αγγλική με ένα μη γαλλόφωνο.
Αν και οι Πορτογαλόφωνοι (Πορτογάλοι και Βραζιλιάνοι ως επί το πλείστον) καταλαβαίνουν Ισπανικά, δε θα το εκτιμήσουν αν τους μιλήσεις στα Ισπανικά. Παρά την κοντινότητα αυτών των λατινογενών γλωσσών και την εμφανή συγγένεια των λέξεων, ούτε ο Ιταλός θα το εκτιμήσει αν του αναφέρεις μερικές Ισπανικές λέξεις που μοιάζουν με τις αντίστοιχες Ιταλικές.
Εφόσον έχει καθιερωθεί η λέξη «Αμερικανός» να σημαίνει «κάτοικος των ΗΠΑ», καλό θα είναι τον Καναδό να τον προσφωνήσεις Καναδό, όχι Αμερικανό, παρ’ όλο που θεωρητικά Αμερικανοί είναι όλοι οι κάτοικοι βορείου, κεντρικής και νοτίου Αμερικής. Επίσης, ο Σκώτος/Σκωτσέζος όπως και ο Ουαλός δεν είναι Άγγλοι, είναι Βρετανοί. Κατ’ αντιστοιχία, η Σκωτία και η Ουαλία, όπως επίσης και η Αγγλία αποτελούν τη Μ. Βρετανία.
Το –θ– στα Ισπανικά είναι τρομέρα παρεξηγημένο. Στα Ισπανικά της Ισπανίας (με εξαίρεση τις Κανάριες νήσους όπου ο τρόπος ομιλίας είναι παρεμφερής με αυτόν στη Βενεζουέλα) εξακολουθεί και υπάρχει ο ήχος –σ–. Δεν έχουν απλά αντικαταστήσει τα σίγμα με θήτα! Στις Ισπανόφωνες χώρες της Αμερικής, ωστόσο, ο ήχος –θ– δε χρησιμοποιείται καθόλου.
Ετοιμότητα σε θέματα βασικών γνώσεων είναι must! Έχω για παραδειγμα ερωτηθεί: «Πού ακριβώς στην Ιταλία είναι η Ελλάδα;» όπως και «ποια είναι η πρωτεύουσα της Σκανδιναβίας;» (το δεύτερο σε περιβάλλον εργασίας)!!!
Οι Ιταλοί δεν κινούν τα χέρια τους σαν δαιμονισμένοι. Συχνά ένας βορειο-Ευρωπαίος θα μιλήσει σε έναν Ιταλό κουνώντας τα χέρια του σαν παρανοϊκός ενώ μιλάει για να δείξει ότι «μιμείται».
Οι Έλληνες δεν σπάμε πιάτα κάθε τρεις και λίγο. Μπορεί να είμαστε γνωστοί στην Ευρώπη γι’ αυτό, αλλά συχνά πρέπει να δώσουμε εξήγηση για το story πίσω από το σπάσιμο των πιάτων και για τη συχνότητα του φαινομένου στην εποχή μας!
Ναι, είναι πιθανό Σκανδιναβός να σε προσκαλέσει σπίτι του για φαγητό και να σου ζητήσει “bring your own”, όχι ποτό, αλλά φαγητό για τον εαυτό σου. Αν και δεν είναι σύνηθες στις μέρες μας, αποτελεί μέρος της κουλτούρας!
Αν και η εμπειρία μου διδάσκει ότι ΟΛΟΙ ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ ΞΕΡΟΥΝ ΑΠΟ ΠΙΤΣΑ ΚΑΙ ΚΑΦΕ, αυτό δε σημαίνει ότι όλοι οι Γάλλοι ξέρουν από κρασί και τυριά.
Τα παραπάνω βασίζονται σε προσωπικές μου εμπειρίες και δεν έχουν σκοπό τη γενίκευση ή προσβολή. Στην Ελλάδα δεν είμαστε πρωτοπόροι στην πολυπολιτισμικότητα, οπότε ελπίζω τα παραδείγματά μου να φανούν χρήσιμα, σε όσους τα χρειάζονται! Καλή τύχη!
Πέτρος Σ. Χαμακιώτης
Υποψήφιος Διδάκτορας
University of Bath, Ηνωμένο Βασίλειο