Ο Χάρρυ Κλυνν, κατά κόσμον Βασίλης Τριανταφυλλίδης, υπήρξε ένας από τους πιο ευφυείς και διορατικούς καλλιτέχνες της σύγχρονης ελληνικής σκηνής. Με όχημα τη σάτιρα και τη βαθιά πολιτική του ματιά, κατάφερε να σχολιάσει και να αποδομήσει, με χιούμορ και σαρκασμό, τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας για πάνω από τέσσερις δεκαετίες. Από το ραδιόφωνο και τη δισκογραφία μέχρι το θέατρο, τον κινηματογράφο και την πολιτική, ο Χάρρυ Κλυνν άφησε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα. Ήταν εκεί για να υπενθυμίζει ότι το γέλιο μπορεί να γίνει εργαλείο αντίστασης, αυτογνωσίας και, τελικά, αλλαγής.

Από την Κατερίνη στο παγκόσμιο στερέωμα της σάτιρας

Γεννημένος το 1940 στην Κατερίνη, σε μια οικογένεια Ποντίων προσφύγων, ο μικρός Βασίλης μεγαλώνει μέσα στη φτώχεια, τις στερήσεις και τα τραύματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου. Από μικρός δείχνει καλλιτεχνική κλίση και ανάγκη να επικοινωνήσει με το κοινό. Σε ηλικία 17 ετών παίρνει τη μεγάλη απόφαση να φύγει για τις Ηνωμένες Πολιτείες — όχι για να κυνηγήσει το όνειρο, αλλά για να επιβιώσει. Στην Αμερική εργάζεται σκληρά. Κάνει δουλειές του ποδαριού, παίζει μουσική, σπουδάζει υποκριτική και έρχεται σε επαφή με τα stand-up clubs της εποχής. Εκεί διαμορφώνει το καλλιτεχνικό του alter ego: ο «Harry Klynn» γεννιέται — ένα όνομα που θα έμελλε να χαραχθεί στη συνείδηση των Ελλήνων όταν επέστρεψε και σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του.

Μια σάτιρα που χτυπούσε κατευθείαν στο κέντρο

Η επιστροφή του στην Ελλάδα συνοδεύεται από μια πρωτοφανή επιτυχία. Το 1978 κυκλοφορεί ο δίσκος-τομή «Δοξάστε με», που σαρώνει τις πωλήσεις και φέρνει κάτι εντελώς καινούριο: πολιτική σάτιρα υψηλής ευφυΐας, με γλώσσα λαϊκή και απόλυτα κατανοητή. Το κοινό τον αγκαλιάζει και οι επόμενες κυκλοφορίες —«Πατάτες», «Χαίρε Καίσαρ», «Made in Greece», «Τίποτα», «Επ’ αυτοφώρω»— γράφουν ιστορία. Ο δίσκος δεν είναι πια απλώς δισκογραφικό προϊόν. Είναι εργαλείο κοινωνικής ερμηνείας και πολιτικής έκφρασης.

Οι χαρακτήρες του, όπως ο “Αντρέας”, ο “Ντάβανος”, ο “Φώντας”, δεν ήταν απλώς γκροτέσκες φιγούρες. Ήταν καθρέφτες μιας κοινωνίας που άλλαζε αλλά κουβαλούσε μαζί της τις ίδιες παθογένειες: τον μικροαστισμό, την ιδιοτέλεια, τη βολή, την υποκρισία.

Ο άνθρωπος πίσω από τη μάσκα της σάτιρας

Ο Χάρρυ Κλυνν δεν ήταν απλώς σατιρικός. Ήταν ένας βαθιά πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης, με ξεκάθαρες απόψεις και θάρρος να τις εκφράζει δημόσια, ακόμα κι όταν δεν ήταν «βολικές». Η σάτιρά του δεν χαριζόταν σε κανέναν — δεξιούς, κεντρώους ή αριστερούς. Όλοι περνούσαν από το στόχαστρό του με τον ίδιο ανελέητο τρόπο. Η φωνή του φιλοξενούσε την αγωνία για έναν καλύτερο κόσμο, για μια κοινωνία δικαιοσύνης και ανθρωπιάς. Και αυτό το έκανε τόσο ξεκάθαρο, ώστε όταν αποφάσισε να κατέβει στην πολιτική, δεν φάνηκε παράξενο. Το 2011 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος και μετέπειτα Αντιδήμαρχος Πολιτισμού στον Δήμο Καλαμαριάς. Ήταν μια φυσική συνέχεια της πορείας του: να προσφέρει, να οργανώσει, να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει.

Η παρακαταθήκη του γέλιου με περιεχόμενο

Ο Χάρρυ Κλυνν έφυγε από τη ζωή στις 21 Μαΐου 2018, σε ηλικία 78 ετών. Άφησε πίσω του δεκάδες ηχογραφήσεις, θεατρικές παραστάσεις, βιβλία, πολιτικά άρθρα και φυσικά μια τεράστια πολιτισμική παρακαταθήκη. Ήταν από εκείνους τους καλλιτέχνες που δεν επαναπαύτηκαν ποτέ. Δεν τον ενδιέφερε η εύκολη αποδοχή. Ήθελε να ταρακουνήσει το κοινό του, να του υπενθυμίσει ποιος είναι, πού ζει και τι ανέχεται. Ακόμα και σήμερα, φράσεις του παραμένουν ζωντανές, ατάκες του επαναλαμβάνονται, και πολλοί νέοι σατιρικοί δημιουργοί αναγνωρίζουν σ’ αυτόν τον μέντορά τους. Γιατί ο Χάρρυ Κλυνν δεν υπήρξε απλώς ένας διασκεδαστής. Ήταν ένας κοινωνικός καθρέφτης. Και οι καθρέφτες —ακόμα κι όταν μας τρομάζουν— είναι απαραίτητοι.