Ένας μύθος της παγκόσμιας ναυτιλίας
Ο Σταύρος Νιάρχος ήταν ένας από τους πιο καινοτόμους και επιτυχημένους επιχειρηματίες του 20ού αιώνα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ευρυματικότητά του, το επιχειρηματικό “δαιμόνιο” τον οδήγησαν στο υψηλότερο βάθρο του εφοπλιστκού κόσμου, ανοίγοντας παράλληλα το δρόμο και για άλλους Έλληνες.
Γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1909 στην Αθήνα. Οι γονείς του, με καταγωγή από την Λακωνία, μόλις είχαν επιστρέψει στην Ελλάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου διατηρούσαν ένα πολυκατάστημα στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης.
Τελείωσε το Βαρβάκειο σχολείο και τη Νομική Αθηνών ενώ 1929 άρχισε να εργάζεται στον αλευρόμυλο των θείων του όπου γρήγορα ξεχώρισε για τις διοικητικές ικανότητές του.
Το 1930 συνάπτει τον πρώτο του γάμο με την Ελένη Σπορίδη, με την οποία χωρίζει ένα χρόνο αργότερα. Το 1939 παντρεύεται την 20χρονη Μελπομένη Κάπαρη, κόρη πλοιοκτήτη από τη Σύρο. Τον ίδιο χρόνο ιδρύει τη Niarchos Group, με 2 πετρελαιοφόρα και 5 φορτηγά, ξεκινώντας να χτίζει την αυτοκρατορία του.
Ο Σταύρος Νιάρχος υπηρέτησε στο Ελληνικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Συμμετείχε στις συμμαχικές επιχειρήσεις στη Νορμανδία, όπου και του απονεμήθηκαν, μεταξύ άλλων τιμητικών διακρίσεων, ο Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικος το 1977, ο Ταξιάρχης του Τάγματος του Γεωργίου του Α΄ και ο Ταξιάρχης του Τάγματος των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου. Ενώ υπηρετούσε στο Ελληνικό Ναυτικό, οι συμμαχικές δυνάμεις μίσθωσαν το πρώτο πλοίο του, το οποίο και καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το 1947 χωρίζει από τη γυναίκα του Μελπομένη και η γνωριμία του με τον εφοπλιστή Σταύρο Λιβανό «δένεται» με γάμο. Φλερτάρει με τη 14χρονη κόρη του Τίνα και όταν ο πατέρας της αρνείται να του δώσει το χέρι της, λόγω της μικρής της ηλικίας, παντρεύεται τη μεγαλύτερη αδελφή της Ευγενία. Τρία χρόνια αργότερα, η Τίνα παντρεύεται τον μεγάλο ανταγωνιστή του, Αριστοτέλη Ωνάση, γεγονός που εξοργίζει τον Νιάρχο και έτσι «φουντώνει» η κόντρα μεταξύ των δύο ανδρών.
Με τα 2.000.000 δολάρια της αποζημίωσης από τα βυθισμένα πλοία του και τα 16 «Λίμπερτυ», που πήρε ως δώρο από την αμερικανική κυβέρνηση, ο Νιάρχος ανακάμπτει οικονομικά και επενδύει σε μεγάλα τάνκερ. Η κίνησή του αυτή αποδεικνύεται ευφυής και θα τον καταστήσει έναν από τους μεγαλύτερους πλοιοκτήτες στον κόσμο.
Δημιουργεί τον μεγαλύτερο ιδιωτικό στόλο του κόσμου και τον ονομάζουν «Χρυσό Έλληνα», μάλιστα γίνεται εξώφυλλο στο περιοδικό «Time» με φόντο τα τάνκερ του στις 6 Αυγούστου 1956. Την ίδια εποχή, αγοράζει το νησί Σπετσοπούλα στον Αργοσαρωνικό, απαντώντας στην αγορά από τον Αριστοτέλη Ωνάση του Σκορπιού.
Οι δύο σπουδαιότερες επενδύσεις του στην Ελλάδα την δεκαετία του 1950 είναι τα «Ελληνικά Διυλιστήρια» Ασπροπύργου (σήμερα ΕΛΔΕ) και τα «Ελληνικά Ναυπηγεία» στον Σκαραμαγκά, που για μεγάλο διάστημα υπήρξε το μεγαλύτερο ναυπηγείο στη Μεσόγειο.
Το 1965 ο Νιάρχος γνωρίζει στο σαλέ του στην Ελβετία τη Σαρλότ Φορντ, εγγονή του θρυλικού αυτοκινητοβιομήχανου Φορντ, την οποία αφήνει έγκυο. Η Ευγενία ζητά διαζύγιο και ο Νιάρχος παντρεύεται με πολιτικό γάμο τη Φορντ, η οποία φέρνει στον κόσμο το πέμπτο παιδί του, την Έλενα – Άννα. Μετά από αγωγή της Ευγενίας ο γάμος για την ελληνική νομοθεσία ήταν ως μη γεννώμενος.
Στις 4 Μαΐου 1970 η Ευγενία, μητέρα των τεσσάρων παιδιών του Νιάρχου (Φίλιππου, Σπύρου, Κωνσταντίνου και Μαρίας-Ειρήνης), βρίσκεται νεκρή στα 44 της, στη Σπετσοπούλα, κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Ένα χρόνο μετά, το 1971, παντρεύεται την αδελφή της Τίνα. Το 1974 η Τίνα θα πεθάνει και αυτή από βαρβιτουρικά, εξαιτίας του χαμού του γιου της Αλέξανδρου Ωνάση σε αεροπορικό δυστύχημα.
Ο Σταύρος Νιάρχος με την Τίνα Λιβανού
Μετά την κρίση του 1973, ο Νιάρχος πούλησε κάποιες από τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις του και επεκτάθηκε στο εμπόριο διαμαντιών και τα χρηματοοικονομικά. Επένδυσε, επίσης, στα άλογα κούρσας με εκτροφεία στη Γαλλία και τις ΗΠΑ.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 αποσύρθηκε στο ησυχαστήριό του στο Σεν Μόριτζ, όπου πέθανε στις 16 Απριλίου 1996.
Η κληρονομιά του συνεχίζεται και στον 21ο αιώνα, με την σύσταση του Ιδρύματος που φέρει το όνομά του. Με δράση τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, το Ίδρυμα ξεκίνησε την κοινωφελή του προσφορά το 1996, αντλώντας έμπνευση από την αφοσίωση του Νιάρχου προς την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, καθώς και από την ιδιαίτερη ευαισθησία που επεδείκνυε στους τομείς της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της υγείας, των τεχνών και του πολιτισμού. Το Φεβρουάριο του 2017 παραδόθηκε στην Ελληνική Κοινωνία το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, βοηθώντας σημαντικά στην ανέλιξη του πολιτισμού και των τεχνών στην Ελλάδα, στεγάζοντας την Εθνική Βιβλιοθήκη αλλά και Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΟΤΙ...
– Η «βεντέτα» του σε προσωπικό και επιχειρηματικό επίπεδο με τον Αριστοτέλη Ωνάση τροφοδότησε τις στήλες των εφημερίδων όλου του κόσμου
– Για πολλά χρόνια του ανήκε ο μεγαλύτερος ιδιωτικός στόλος του κόσμου και τον ονομάζουν «Χρυσό Έλληνα». Γίνεται εξώφυλλο στο περιοδικό «Time» με φόντο τα τάνκερ του
– Αγοράζει το νησί Σπετσοπούλα στον Αργοσαρωνικό, ακολουθώντας ανάλογη κίνηση του αιώνιου ανταγωνιστή του Αριστοτέλη Ωνάση με τον Σκορπιό και γίνεται ένας από τους μεγαλύτερους συλλέκτες έργων τέχνης, με προτροπή της γυναίκας του Ευγενίας.
– Η συλλογή έργων τέχνης του, ήταν μια από τις σπουδαιότερες διεθνώς. Ανάμεσα στα έργα της συλλογής του ξεχωρίζει μια πολύ ακριβή αυτοπροσωπογραφία του Πάμπλο Πικάσο (Yo, Picasso), του 1901, που ανήκει στην μπλε περιόδο του καλλιτέχνη. Άλλοι σημαντικοί πίνακες είναι κάποιοι του Βίνσεντ βαν Γκογκ, καθώς και ο πίνακας του Πωλ Γκωγκέν, Cavaliers sur la plage, του 1902. Την συλλογή συμπλήρωσε αργότερα ο γιος του Φίλιππος, με έργα όπως το Red Marilyn και το Green Car Crash (Green Burning Car I) του Άντι Γουόρχολ.
– Η Ευγενία Νιάρχου την 1η Οκτωβρίου 1966 καταθέτει στο Πρωτοδικείο Αθηνών αγωγή κατά του Σταύρου Νιάρχου προκειμένου να κριθεί ανυπόστατος ο πολιτικός γάμος στη μεξικανική πόλη Τσουντάτ Χουαρέζ ανάμεσα στον πατέρα των παιδιών της και στη Σαρλότ Φορντ που είχε τελεσθεί στις 16 Δεκεμβρίου 1965. Το δικαστήριο την δικαιώνει και ο Σταύρος επιστρέφει πάλι στην Ευγενία.
Λεκκάκος Νικολαος
-03/07/2016 2:48 μμ
Ενας Έλληνας που βοήθησε την ελληνική ναυτιλια να πάρει τα πανω της κ να γινει παγκοσμίως γνωστή.
Ενας Έλληνας που δεν έγινε πλούσιος βοηθώντας Ναζί φυγάδες να βγάλουν τον παράνομο, ματωμένο χρυσό τους εκτός Ευρώπης.
Ενας ακομα Έλληνας, που συνεχίζει να βοηθάει την Ελλάδα, ακομα κ μετα τον θάνατο του, σε πολλούς τομείς όπου το ελληνικό κράτος αδυνατεί! Κοινωνική πρόνοια κ υγεια, παιδεία…
Colin Edward Willcox Walters
-28/12/2021 8:12 μμ
There is no mention of the yacht Creole, which he owned in the 1950s and it competed in the first “Tall Ships Race” in 1956 from Torbay to Lisbon. Creole was crewed for the race by a number of British naval cadets. Creole is still around and is one of the largest sailing yachts in the world at 214 feet long. She is beautiful to look at when sailing.