Το 2023 έφερε ανακοινώσεις και την αποκάλυψη των σχεδίων για δύο νέα Μουσεία που «υπόσχονται» να αναβαθμίσουν συνολικά την όψη και την πολιτιστική ζωή της Αθήνας και να προωθήσουν τον Αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Πρόκειται, για το νέο «Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών» στην Ακαδημία Πλάτωνος αλλά και το «Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», που θα δημιουργηθεί μέσα από ένα τεράστιο έργο αναβάθμισης του μεγαλύτερου μουσείου της χώρας.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών προχωρά με ταχείς ρυθμούς με στόχο την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος και την αξιοποίηση πολιτισμικών θησαυρών που μένουν για χρόνια κλεισμένοι σε αποθήκες αρχαιολογικών υπηρεσιών. Στα μέσα Ιανουαρίου ανακοινώθηκε το πρώτο βραβείο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τη δημιουργία του νέου μουσείου, το οποίο θα υλοποιηθεί με βάση τα σχέδια που έχει καταθέσει το αρχιτεκτονικό γραφείο του Γιώργου Τσολάκη.

Ενα μουσείο κάτω από τη γη

Η καινοτομία που του χάρισε τη νίκη στο διαγωνισμό είναι η ιδέα ενός υπόσκαφου – κατά κύριο λόγο – κτιρίου 13,500 τ.μ. που θα βρίσκεται σε αρμονική διάδραση με το φυσικό περιβάλλον που το περιβάλλει. Το μουσείο και το άλσος της Ακαδημίας Πλάτωνος θα αλληλεπιδρούν στο κέντρο του οικοπέδου, μέσα από τέσσερις νέους πεζόδρομους που θα «διανέμουν» τους επισκέπτες σε τέσσερις διαφορετικές πτέρυγες που αναδύονται από το έδαφος. «Εναν κόμβο στροβιλοειδούς κίνησης που δρα ως κεντρομόλος και ταυτόχρονα ως φυγόκεντρος δύναμη ροών και δραστηριοτήτων, οι οποίες συνδέονται αντιδιαμετρικά και σε διαφορετικές στάθμες», εξηγεί η αρχιτεκτονική εταιρεία στη μελέτη για το έργο. «Από αυτό το σημείο, η λειτουργία της όρασης οργανώνει τις διασπασμένες κατασκευές που αναδύονται από το έδαφος, σε ένα χωρικό και εννοιολογικό σύνολο».

«Η αρχιτεκτονική προσέγγιση δίνει έμφαση στην τοπογραφία, την πολεοδομία και τη δημόσια αρχαιολογία, αφού ενσωματώνει δημιουργικά τόσο τους άξονες του τοπίου όσο και τη δομή της πόλης, ενώ αγκαλιάζει αφενός τα αρχαιολογικά ευρήματα και ταυτόχρονα συνδιαλέγεται με τη σχέση ανοικτού και κλειστού, δημόσιου και ιδιωτικού», επισημαίνεται στο σκεπτικό της πρότασης. Στο νοτιοανατολικό τμήμα μεταφέρονται οι υφιστάμενες αθλητικές δραστηριότητες (γήπεδα καλαθοσφαίρισης, ποδοσφαίρου) με αναβαθμισμένες υποδομές (κερκίδες, κρήνες, καθιστικά, φωτιστικά στοιχεία), ενώ προβλέπεται και η διαμόρφωση υπόγειου χώρου στάθμευσης εμβαδού 2.500 τ.μ.

Το πρόγραμμα ανάπλασης σέβεται απολύτως την ιστορικότητα του χώρου και αναβιώνει το πνεύμα της πλατωνικής Ακαδημίας για την ταυτόχρονη αγωγή του πνεύματος και του σώματος», είχε αναφέρει σχετικά η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. Το νέο μουσείο – το οποίο θα βρίσκεται σε μια έκταση που παραχώρησε η Ακαδημία Αθηνών στο υπουργείο Πολιτισμού – θα «φιλοξενεί» ευρήματα από διάφορες περιοχές της Αθήνας αλλά και τις ανασκαφές του μετρό. Στόχος της δημιουργίας του είναι να βγουν στο φως οι εκατοντάδες χιλιάδες αρχαιότητες που υπολογίζεται ότι έχουν ανακαλυφθεί μέσα από ανασκαφές των τελευταίων ετών και παραμένουν κλεισμένες σε ασφυκτικά γεμάτες αποθήκες αρμόδιων υπηρεσιών.

Το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Σε μια νέα φάση στη σχεδόν 150χρονη πορεία του μπαίνει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μέσα από τη διαδικασία της πλήρους αναβάθμισής του. Η Διεθνής Επιτροπή Αξιολόγησης που συγκροτήθηκε τον περασμένο Απρίλιο έχει καταλήξει στην αρχιτεκτονική πρόταση και το προσχέδιο για τη δημιουργία του «Νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου». Η επιτροπή επέλεξε μέσα στον Ιανουάριο την πρόταση των αρχιτεκτονικών γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη Α.Ε.

Ετσι θα μοιάζει το νέο αρχαιολογικό μουσείο.

Την Τετάρτη, 15/2, ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε το αρχιτεκτονικό σχέδιο για την επέκταση και την αναβάθμιση του μουσείου. «Ενα προσωπικό μου όνειρο γίνεται πραγματικότητα» είπε ο πρωθυπουργός στην αρχή της ομιλίας του, σημειώνοντας ότι το πολιτικό του γραφείο ήταν για χρόνια κοντά στην περιοχή, στην οδό Χαλκοκονδύλη. Στη συνέχεια, μίλησε για την υποβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας και έκανε λόγο για μια σημαντική παρέμβαση αναφερόμενος στο project για την αναβάθμιση του Αρχαιολογικού Μουσείου, με στόχο, όπως είπε, να αναβιώσει μια ολόκληρη γειτονιά.

Δείτε τις φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα για το έργο:

Σύμφωνα με το προσχέδιο του έργου, το νέο μουσείο θα αποτελείται από δύο κτίρια, το ήδη υπάρχον που έχει ανακηρυχθεί μνημείο σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς και τη νέα πτέρυγα που θα λειτουργεί συμπληρωματικά για τις αυξημένες ανάγκες του μουσείου, σε απόλυτη αρμονία με τις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις και τον αστικό ιστό. Από τις εικόνες που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα, φαίνεται η πρόθεση για μια σημαντική αλλαγή στην εικόνα του περιβάλλοντος χώρου με ένα επιπλέον επίπεδο μπροστά από την οδό Πατησίων. Παράλληλα, θα επανεξεταστούν όλα τα εκθέματα και οι αποθήκες συντήρησης, ενώ θα μελετηθεί και πόσες από τις περίπου 125.000 αρχαιότητες που υπάρχουν στις αποθήκες μπορούν να εκτεθούν.

Ο σχεδιασµός ακολουθεί την υπάρχουσα τοπογραφία: ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτήριο µπροστά σε µία εκτενή, πράσινη πλατεία. Η επέκταση θα στεγάσει τις βασικές δηµόσιες λειτουργίες του Μουσείου – έκδοση εισιτηρίων, πωλητήριο, εστιατόριο, αµφιθέατρο καθώς και νέους χώρους για µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις- που οργανώνονται συµµετρικά αντλώντας από την ιστορική αρχιτεκτονική. Η πρόταση εµπνεύστηκε από την ουσία του αρχικού σχεδιασµού του Lange – µια ροµαντική ιδέα, επηρεασµένη από τον φιλελληνισµό της εποχής, για ένα αστικό τοπίο µε εκτενείς ανοικτούς χώρους µέσα στον πυκνό αστικό ιστό – και χρησιµοποίησε το εµβληµατικό κτήριο ως αφετηρία για το σχεδιασµό, πλαισιώνοντάς το µε έναν ροµαντικών αναφορών κήπο. Η βάση του υφιστάµενου κτηρίου επεκτείνεται µέχρι το δρόµο, δηµιουργώντας ένα νέο υπόβαθρο για το ιστορικό τοπόσηµο, και προσθέτει δύο επίπεδα υπόσκαφων εκθεσιακών χώρων. Με µία κίνηση δηµιουργούνται πρόσθετος χώρος 20.000 τ.µ. και ένα πάρκο µε πλούσια βλάστηση στην οροφή τους, προσβάσιµο σε όλους.

Η πρόταση που επιλέχθηκε συγκεντρώνει, όπως αναφέρει το ΥΠΠΟ, «τα στοιχεία της ευρηματικής σχέσης μεταξύ του παλαιού και του νέου κτιρίου, της ποιότητας της χωρικής εμπειρίας, της ευαισθησίας προς τις προγραμματικές και μουσειολογικές – μουσειογραφικές προκλήσεις, της πολεοδομικής ένταξης στον ιστό της πόλης και της πρωτοπόρας επίλυσης θεμάτων βιωσιμότητας και περιβαλλοντικού σχεδιασμού». Τέλος, η προέκταση θα περιλαμβάνει εκθεσιακούς χώρους και χώρους κοινού, βάζοντας τους επισκέπτες στο επίκεντρο.