H Δρ. Χαρίκλεια “Λίλη” Δεληγιάννη είναι ερευνήτρια στο ερευνητικό κέντρο Thomas J. Watson της IBM. Τα σημερινά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν υλικά και συσκευές για ηλεκτρονικά ισχύος, βιοηλεκτρονική, βιοαισθητήρες και υπολογιστές εμπνευσμένους από τον εγκέφαλο.

Η Δρ. Δεληγιάννη έχει διαδραματίσει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της τεχνολογίας συγκόλλησης ηλεκτρονικών κυκλωμάτων που έγινε το πρότυπο για τη σύνδεση των μικρoτσιπ πυριτίου. Έχει επινοήσει την ηλεκτρο-απορρόφηση χαλκού για διασυνδέσεις σε chip και ήταν συν-παραλήπτης του Βραβείου Εφευρέτη της Χρονιάς του 2006 από το New York Intellectual Property Law Association. Για αυτές τις τεχνολογίες, η IBM αναγνωρίστηκε με το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας και Καινοτομίας των ΗΠΑ. Έχει αναπτύξει μια διαδρομή ηλεκτρο-εναπόθεσης για τη σύνθεση ηλιακών ηλιακών ηλιακών υλικών και ηλιακών υλικών και έχει συμβάλει στην κλιμάκωση των τεχνολογιών μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε λεπτό φιλμ.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, και ένιωθε μία έλξη για την επιστήμη και τη μηχανική ως παιδί. Εκείνη και ο μικρότερος αδελφός της έπαιζαν συχνά με “meccano”, ένα παιχνίδι που ενίσχυσε το σχεδιασμό και την οικοδόμηση δεξιοτήτων και επιτραπέζιων παιχνιδιών και παζλ που ενίσχυαν τα μαθηματικά και τις δεξιότητες στρατηγικού σχεδιασμού. Οι γονείς της ήταν οι πρώτοι μέντορες και τα πρότυπα της. Η μητέρα της είχε μόνο απολυτήριο γυμνασίου, αλλά μιλούσε πάντα για την αξία της εκπαίδευσης. «Η εκπαίδευση μένει μαζί σου για πάντα», έλεγε, όπως αναφέρει η κα. Δεληγιάννη σε συνέντευξή της.

Η Δρ. Δεληγιάννη σκεφτόταν αρχικά τις σπουδές της Ιατρικής (ο παππούς της ήταν γιατρός), αλλά τελικά επέλεξε τη Χημική Μηχανική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επειδή το θεωρούσε ως το πιο σκληρό και ανταγωνιστικό πεδίο των επιστημών. «Ήμουν αποφασισμένη να μελετήσω το πιο δύσκολο θέμα», λέει χαρακτηριστικά. Όταν ήρθε η ώρα να επιλέξει ένα ερευνητικό πρόγραμμα κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, ο ακαδημαϊκός της σύμβουλος, πρώην υπάλληλος της Amoco Oil, την ενθάρρυνε να εργαστεί στο Amoco στο Naperville, Illinois. Για δύο καλοκαίρια εργάστηκε σε μεθόδους σύνθεσης μεθανόλης. «Είδα μια τεράστια ευκαιρία στις ΗΠΑ, ειδικά για μια γυναίκα, να έχει μια σταδιοδρομία», τόνισε.

Η εμπειρία της Amoco εδραίωσε την απόφασή της να ακολουθήσει μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ. Κατόπιν προτάσεως συμβούλου, υπέβαλε αίτηση σε διάφορα σχολεία και επέλεξε το Illinois καθώς της προσέφερε και υποτροφία. Εργάστηκε στην ερευνητική ομάδα του Καθηγητή Richard Alkire. «Ήταν ο καλύτερος. Όχι μόνο λόγω της εκπαίδευσης που πήραμε από την άποψη της τεχνικής εκπαίδευσης, η οποία ήταν εξαιρετική, αλλά μας διδάχθηκαν δεξιότητες ηγεσίας από αυτόν», είπε. Ο Alkire έσπρωξε τα μέλη του εργαστηρίου να λύσουν τα προβλήματα με βαθιά σκέψη για τις ερωτήσεις και τις λύσεις.

«Το στυλ του ήταν ότι έπρεπε να βρεις την ουσία του προβλήματος. Ακόμη και σε ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα, υπάρχουν πάντα μερικές μεταβλητές, μερικές πτυχές, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για τη λήψη απαντήσεων. Στο τέλος, χρειάζεστε μια άποψη υψηλού επιπέδου για το τι είναι σημαντικό και γιατί και για να μπορέσετε να το εξηγήσετε. Στη βιομηχανία, πρέπει να είστε σε θέση να περιγράψετε ένα πρόβλημα σε μερικές προτάσεις που έχουν νόημα», αναφέρει η Δρ. Δεληγιάννη.

Λίγο καιρό μετά την άφιξή της στο Illinois, η κα. Δεληγιάννη παρακολούθησε μια ελληνική φοιτητική συνάντηση και συναντήθηκε με τον μελλοντικό σύζυγό της, Γιώργο Λεβέντη. Ήταν επίσης από την Αθήνα και ζούσε λίγα μίλια από όπου μεγάλωσε. Είχαν ακόμη και κάποιους κοινούς φίλους, αλλά δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον μέχρι την εγκατάστασή τους στο Illinois. Ο κ. Λεβέντης εργαζόταν ως Πολιτικος Μηχανικός και αποφοίτησε με μεταπτυχιακό τίτλο το 1985.

Όταν η Δρ. Δεληγιάννη έκανε συνέντευξη με τον ερευνητή της IBM, Lubomyr Romankiw το 1988, της είπε ότι η ομάδα του αντιμετωπίζει προβλήματα που άλλοι επιστήμονες είπαν ότι δεν μπορούν να επιλυθούν. Εάν ήταν έτοιμη να κάνει το αδύνατο δυνατό, θα ήταν ευπρόσδεκτη να συμμετάσχει στην ομάδα. «Μπήκα αμέσως στην ομάδα», θυμάται η Δρ. Δεληγιάννη, η οποία ως νέα διδάκτωρ, ενθουσιάστηκε για να γίνει μέλος μιας ομάδας ηλεκτροχημικών και ηλεκτροχημικών μηχανικών από κορυφαία πανεπιστήμια.

Η Δρ. Δεληγιάννη αυτοπροσδιορίζεται ως μία «workaholic εργάτρια» που δεν την φόβισε η ανάληψη κινδύνων, και διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην επίλυση μιας σειράς τεχνικών προκλήσεων στον τομέα της ηλεκτρονικής, στα χρόνια της στην IBM. Εκείνη και οι συνεργάτες της εισήγαγαν ηλεκτροχημικές διεργασίες στην τεχνολογία συγκόλλησης, τώρα μια συνήθης πρακτική για τη σύνδεση τσιπς πυριτίου με πακέτα. Έχει επίσης επινοήσει τη διαδικασία χαλκοσωλήνων για διασύνδεση on-chip, η οποία έχει φέρει επανάσταση στην ικανότητα των τσιπ υπολογιστών, επιτρέποντας στους υπολογιστές να τρέχουν γρηγορότερα.

Για το έργο της, έχει συγκεντρώσει μια σειρά από βραβεία, πιο πρόσφατα το 2018 Vittorio de Nora, και αποτελεί την πρώτη γυναίκα που της απονεμήθηκε το συγκεκριμένο βραβείο. Εκείνη και η ομάδα της στην IBM έλαβαν το 2004 το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας και Καινοτομίας. Ακόμη, για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με τη διαδικασία διασύνδεσης χαλκού, αυτή και άλλα μέλη της ομάδας του IBM έλαβαν το βραβείο του εφευρέτη της χρονιάς του New York Intellectual Property Law Association και ένα Corporate Awards της IBM. Είναι μέλος της Electrochemical Society (ECS) ενώ υπηρέτησε επίσης στο διοικητικό της συμβούλιο και ως γραμματέας της.

«Αν και οι αριθμοί βελτιώνονται, υπάρχουν πολύ λίγες γυναίκες σε θέσεις εξουσίας στην εταιρικό κλάδο της Αμερικής. Η άποψή μου, μετά από τόσα χρόνια, είναι ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να αλλάξουν. Η εταιρική Αμερική θα πρέπει να αλλάξει. Θα πρέπει να συμπεριλάβει τις γυναίκες και τις μειονότητες προσφέροντας άφθονες (πολλές και ευπρόσδεκτες) ευκαιρίες σε αυτές τις ομάδες. Αν μια επιχείρηση αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία της κοινωνίας, θα έχει διαφορετική σκέψη, η οποία είναι υψίστης σημασίας για τις επιχειρήσεις. Η πολυμορφία της σκέψης αποφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα, όσον αφορά το σχεδιασμό και την εμπορία προϊόντων και υπηρεσιών για ολόκληρο τον πληθυσμό», συμπληρώνει η κα. Δεληγιάννη.

Η Δρ.Δεληγιάννη είναι περήφανη που έχει διαδραματίσει έναν ρόλο στη βιομηχανία ηλεκτρονικών υπολογιστών μικροηλεκτρονικής που έχει αγκαλιάσει και υιοθέτησε την ηλεκτροχημεία και την ηλεκτροχημική μηχανική ως μια κύρια μέθοδο για την παραγωγή όγκων τσιπ υπολογιστών τελευταίας τεχνολογίας για κινητές συσκευές όπως τα iPhones για το cloud computing σε κέντρα δεδομένων.

Επίσης, εισήγαγε την ηλεκτροχημική επεξεργασία για γκοφρέτες ημιαγωγών για τη διασύνδεση των τσιπ πλακών σύνδεσης με τα πακέτα για την «μπάλα κόλλησης» (Controlled Collapse Chip Connection – C4). Αυτό άνοιξε το δρόμο για την αντικατάσταση του αλουμινίου στην καλωδίωση τσιπ με ηλεκτρο-αποδομημένο χαλκό, που έδωσε τη χαμηλότερη αντίσταση, ένα μέτρο για το πόσο γρήγορα ρέει η ηλεκτρική ενέργεια στο σύρμα. Ως αποτέλεσμα, τα τσιπ υπολογιστών θα μπορούσαν τώρα να τρέχουν πολύ πιο γρήγορα. Και οι δύο προσεγγίσεις -μπάλα συγκόλλησης (Controlled Collapse Chop Connection-C4) και η χρήση ηλεκτροαποθητικού χαλκού για διασυνδέσεις on-chip- έχουν γίνει βιομηχανικά πρότυπα.

Μια πρόσθετη τεχνική πρόοδος την οποία η κα. Δεληγιάννη αναμένει να υιοθετηθεί τα επόμενα πέντε χρόνια έχει να κάνει με τα ηλιακά κύτταρα λεπτού υμενίου. Στην IBM ξεκίνησε έρευνα σε ηλιακά κύτταρα λεπτής μεμβράνης χρησιμοποιώντας ηλεκτρο-απορρόφηση και κλιμάκωσε την κατασκευή ηλιακών κυψελίδων λεπτής μεμβράνης σε πλήρες μέγεθος πίνακα (60 cm x 120 cm). Αυτή η τεχνολογία έχει εφαρμογές στον οικοδομικό τομέα με ηλιακούς συλλέκτες λεπτού υαλοπίνακα που χρησιμοποιούνται σε οικοδομικές προσόψεις, σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα για επαναφόρτιση μπαταριών λιθίου, σε πράσινα κέντρα δεδομένων για την τροφοδοσία κεντρικών υπολογιστών που καταναλώνουν ενέργεια και σε έξυπνες πόλεις για την προμήθεια μέρους ή τις περισσότερες ενεργειακές απαιτήσεις.

Τα τρέχοντα ερευνητικά ενδιαφέροντα της Δρ. Δεληγιάννη περιλαμβάνουν τα νανοϋλικά και τα νανοϋποδοχεία για τη νευροεπιστήμη. Σχεδιάζει να συνεχίσει την έρευνα στον τομέα αυτό. Εκτός από το ενδιαφέρον για την ιατρική που αναπτύχθηκε σε μικρή ηλικία, η κα Δεληγιάννη έλαβε γνώση βιοϋλικών και σχετικών θεμάτων, όταν η μικρότερη κόρη της, αθλήτρια ενόργανης γυμναστικής, έπρεπε να χειρουργηθεί στη σπονδυλική στήλη, μετά από χρόνια πόνου στην πλάτη. Πριν από τη χειρουργική επέμβαση, η Δρ. Δεληγιάννη διεξήγαγε έρευνα και συμβουλεύτηκε ειδικούς σε υλικά που χρησιμοποιούνται σε ιατρικές συσκευές. Ως αποτέλεσμα, επηρέασε την απόφαση του γιατρού σχετικά με την επιλογή των υλικών για την εμφυτευμένη βιοϊατρική συσκευή της κόρης της. «Αυτό με ώθησε να κινηθώ στον τομέα της βιοϊατρικής. Οι σύνθετες νευρολογικές διαταραχές όπως η νόσος του Alzheimer, η νόσος του Parkinson και η επιληψία δεν είναι καλά κατανοητές. υπάρχει ανάγκη για πιο προηγμένα εργαλεία και μεθόδους που θα μας βοηθήσουν να τα καταλάβουμε καλύτερα και να τα αντιμετωπίσουμε», προσθέτει.

Την άνοιξη του 2018, η Δρ. Δεληγιάννη αποσύρθηκε από το ερευνητικό κέντρο TJ Watson της IBM μετά από 30 χρόνια καριέρας. Η καριέρα της έχει εξελιχθεί από την εργασία με υλικά και μεθόδους για τη βιομηχανία ημιαγωγών ηλεκτρονικών και μικροηλεκτρονικής, ώστε να μετακινηθεί στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με ηλιακά στοιχεία και υλικά μπαταρίας και πιο πρόσφατα με βιοϋλικά και βιοϊατρικές συσκευές. Η κα. Δεληγιάννη, ξεκινά τώρα μια νέα προσπάθεια – στις διεργασίες νευροεπιστήμης και εγκεφάλου-υπολογιστή. Θέλει να αναπτύξει ηλεκτροχημικά εργαλεία για την καλύτερη κατανόηση και θεραπεία ασθενειών του νευρικού συστήματος. «Τα πράγματα έχουν κάνει έναν πλήρη κύκλο», είπε.

Με την ευκαιρία της αποχώρησής της από το TJ Watson της IBM, μία συνάδελφός της έγραψε στην ευχαριστήρια επιστολή της ότι η κα. Δεληγιάννη ήταν ένα πρότυπο και έδειξε ότι μια γυναίκα θα μπορούσε να είναι επιτυχής στην εργασία της και ταυτόχρονα να είναι σε θέση να δημιουργήσει οικογένεια. «Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα κορυφαίο επίτευγμα», τονίζει η κα. Δεληγιάννη, που έχει τρεις κόρες με τον σύζυγό της, κ. Λεβέντη.

Η Δρ. Δεληγιάννη έχει επίσης συγγράψει 58 χειρόγραφα, κατέχει 187 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, και έχει περισσότερα από 30 διπλώματα ευρεσιτεχνίας που εκκρεμούν με το USPTO. Είναι μέλος της Ακαδημίας Τεχνολογίας της IBM και συνεργάτης της Ηλεκτροχημικής Εταιρείας. Το 2012, η ​​Δρ. Δεληγιάννη ήταν η πρώτη γυναίκα αποδέκτης του ECS Electrodeposition Research Award. Είναι παρελθόν γραμματέας της ECS (2012-2016), έχει διατελέσει πρόεδρος της επιτροπής ECS Education and Ways and Means και του τμήματος ηλεκτροδιάθεσης. Είναι ανώτερο μέλος του IEEE και του AIChE και μέλος του ISE, του ACS, του ACM και του AAAS.