Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων έδωσε στη δημοσιότητα ένα «μανιφέστο», όπως το αποκαλούν, το οποίο περιγράφει τα συγκεκριμένα βήματα που πρέπει να ληφθούν, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα της επιστημονικής έρευνας σε όλο τον κόσμο. Βασικός συγγραφέας του κειμένου είναι ο Έλληνας καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης.

Ο Γιάννης Ιωαννίδης είναι Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης του Stanford και κάτοχος της έδρας C.F. Rehnborg για την Πρόληψη Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο Stanford. Είναι επίσης καθηγητής Στατιστικής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Stanford, ένας εκ των 2 Διευθυντών στο Κέντρο Μετα-ερευνητικής Καινοτομίας του Stanford, μέλος του Αντικαρκινικού Ινστιτούτου του Stanford και του Καρδιαγγειακού Ινστιτούτου.

«Υπάρχει τρόπος να πραγματοποιείται καλή, αξιόπιστη, βάσιμη και χρήσιμη επιστήμη. Έχουμε τρόπους βελτίωσης σε σχέση με οτι κάνουμε σήμερα και υπάρχουν πολλοί επιστήμονες και όχι μόνο που ενδιαφέρονται για κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Γ. Ιωαννίδης, ο οποίος θεωρείται πρωτοπόρος διεθνώς στην προσπάθεια για την αναβάθμιση των προδιαγραφών της επιστημονικής έρευνας και στη λεγόμενη «μετα-έρευνα».

Προηγούμενες μετα-έρευνες έχουν συμπεράνει ότι αρκετές επιστημονικές μελέτες είναι αναξιόπιστες ή δεν έχουν τη δυνατότητα να “κάνουν την επιστήμη να προχωρήσει”. Μία εκτίμηση μάλιστα εκτιμά πως έως το 85% της βιοϊατρικής έρευνας αποτελεί χαμένα χρήματα. Μια αιτία γι’ αυτό, είναι ότι, αναλύοντας τα δεδομένα, οι ερευνητές συχνά «ανακαλύπτουν» πράγματα με τον ίδιο τρόπο που οι άνθρωποι νομίζουν ότι βλέπουν πρόσωπα στα σύννεφα! Αυτή η επίδραση είναι πιο πιθανό να συμβεί όταν οι ερευνητές εφαρμόζουν εκατοντάδες ή ακόμα και χιλιάδες διαφορετικές αναλύσεις στο ίδιο σύνολο δεδομένων μέχρι να εμφανιστούν στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα.

Το «μανιφέστο» κυρίως από επιστήμονες στις ΗΠΑ και τη Βρετανία, δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Human Behaviour. Επισημαίνει δε, ότι γι’ αυτή την κατάσταση δεν φταίνε μόνο οι ίδιοι οι επιστήμονες, αλλά επίσης τα ερευνητικά κέντρα, τα επιστημονικά περιοδικά, οι χρηματοδότες της έρευνας και οι εποπτικές Αρχές.

«Πρόκειται για μια πολλαπλασιαστική επίδραση. Όλοι αυτοί οι φορείς πρέπει να εργασθούν προς την ίδια κατεύθυνση. Αν κάποιος εξ αυτών δεν συμμετάσχει στο να δημιουργήσει κίνητρα για διαφάνεια και αναπαραγωγή των επιστημονικών ερευνών, τότε καθιστά δυσκολότερη την βελτίωση για όλον τον κλάδο. Οι περισσότερες από τις αλλαγές που προτείνουμε στο μανιφέστο, είναι αλληλεξαρτώμενες. Όλοι συνδέονται, αν κάποιος μετακινηθεί μπορεί να παρασύρει και τους υπόλοιπους ή μπορεί να αποκλειστεί κάποιος επειδή ένας από τους εμπλεκόμενους δεν κινείται» τόνισε ο Ιωαννίδης.

“Ο στόχος είναι να φτάσουμε στην αλήθεια. Όταν κάνουμε έρευνα, προσπαθούμε να αγγίξουμε την αλήθεια. Σε πολλές επιστήμες θέλουμε αυτή η αλήθεια να μεταφράζεται σε κάτι το οποίο δουλεύει. Αλλά αν δεν είναι αληθινό, δεν πρόκειται να επιταχύνει το λογισμικό του υπολογιστή, ούτε πρόκειται να σώσει ζωές, ούτε πρόκειται να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής. Όλα τα μέτρα που αναφέρονται στο μανιφέστο στοχεύουν στο να επισπεύσουν την διαδικασία της επικύρωσης, τον κύκλο της παραγωγής, των τεστ και της απόδειξης ή απόρριψης των υποθέσεων της επιστημονικής μηχανής” συμπληρώνει ο Έλληνας επιστήμονας.

Στις 8 σελίδες του «μανιφέστου» προτείνονται τρόποι βελτίωσης σε 4 βασικές κατηγορίες: τις μεθόδους, την υποβολή εκθέσεων και τη διάδοση, την αναπαραγωγή και την αξιολόγηση και τα κίνητρα.

Η βελτίωση των μεθόδων επιστημονικής έρευνας μπορεί να επιτευχθεί μέσα από καλύτερο σχεδιασμό μελετών, οι οποίες θα περιορίσουν τις κάθε είδους μεροληψίες. Η βελτίωση της παρουσίασης και της διάχυσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων θα εξαλείψει την τάση των επιστημόνων να παρουσιάζουν πρωτοπώρα ευρήματα που έλκουν την προσοχή του κοινού και να αφήνουν στο συρτάρι άλλες μελέτες με βάσιμη έρευνα αλλά λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν την προσοχή.

«Ο τελικός στόχος είναι να φθάσουμε στην αλήθεια και αυτή η αλήθεια να μεταφρασθεί σε κάτι που φέρνει αποτελέσματα», λέει ο Ιωαννίδης.

Διαβάστε επίσης:

Γιάννης Ιωαννίδης: Αναζητά τις παραλείψεις στις επιστημονικές έρευνες

31 Έλληνες στους ερευνητές με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως για το 2016

27 Έλληνες στη λίστα με τους σημαντικότερους επιστήμονες στον κόσμο